بامداد لاجوردی؛ در بازار، کاسبان چک را از دستی می‌گیرند و به دست دیگر می‌دهند. در زمانه‌ای که بین افراد اعتماد بیشتری وجود داشت و بازار و نقدینگی در کسب و کار بیشتر و کلاهبرداری کمتر بود؛ چک در عمل حکم پول نقد را داشت. اما کم‌کم به دلیل مسائل مختلف اقتصادی و اجتماعی این برگه کاغذ ارزش و اعتبار خود را از دست داد و این روزها شاید چک‌ها تنها در شهرهای کوچک که اعتماد مردم به یکدیگر همچنان پابرجاست، ارج و قرب داشته باشند. به گزارش فرارو، بدون تردید در شهرهای بزرگ چک‌ها اعتبار و کارکرد پیشین خود را از دست داده‌اند یا فرد باید سال‌ها با طرف معامله کار کرده و به او مطمئن باشد در غیر این صورت از او می‌خواهد چک ضمانتی و رمزدار به او بدهد؛ برگه‌هایی که دلالت بر وجود سرمایه و پول نقد در حساب بانکی طرف معامله دارد اما حقیقت این است که در وضعیت فعلی اقتصاد هم که پول نقد کم شده است و حساب‌های بانک همیشه پر پول نیستند، این چک‌های زمان‌دار هستند که دست به دست می‌شود تا موعد آن برسد و به پول تبدیل بشوند. به طور خلاصه، به گردش درآمدن چک‌ها متضمن اعتمادی ضمنی میان صادر و دریافت کننده چک است. اعتمادی که اگر مخدوش شود به صورت زنجیروار و مسلسل‌وار جامعه را درگیر می‌کند چرا که همانطور که گفته شد، چک در دست کاسب و بازرگان نمی‌ماند و در اصطلاح معروف «او چک دیگران را خرج می‌کند». محمد امین قانعی راد، جامعه شناس و عضو انجمن جامعه شناسی معتقد است، چک‌ها در وهله اول روی مسائل اقتصادی اثر می‌گذارند و در گام دوم بر اعتماد اجتماعی و مسائل جامعه موثر هستند. قانعی راد معقتد است نهادهای صنفی و مدنی می‌توانند در به گردش درآوردن چرخ اقتصاد سهم مهمی داشته باشند. چک‌های برگشتی شاخصی اقتصادی میزان وصول و برگشت‌ چک‌ها شاخصی اقتصادی است. به همین جهت است که بانک مرکزی ایران متولی اعلام این آمار است البته ناگفته نماند نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای دیگر تیز متولی اعلام این آمار بانک مرکزی‌ است. بر همین اساس به گزارش ایسنا، تازه‌ترین آمارها حکایت از برگشت ۲.۴ میلیون فقره چک برگشتی تا مبلغ ۳۰ هزار میلیارد تومان در سه ماهه اول امسال دارد. قانعی راد درباره این آمارها می‌گوید: «جزئیات این آمارها نیز باید مشخص شود تا تحلیلی جامع ممکن باشد. ما نمی‌دانیم چه تعداد از این چک‌های برگشتی ناشی از کلاهبردای، چه تعداد ناشی از ریسک فعالیت سالم اقتصادی و چقدر متاثر از شرایط رکود بوده است». وی باور دارد در تحلیل این آمار نباید همه افراد را یک کاسه در نظر گرفت و باید میان فعالین سالم اقتصادی و کلاهبرداران که همگی در پشت این آمار پنهان شده‌اند تمایز قائل شد. قانعی راد درباره تاثیر چک در اقتصاد به فرارو می‌گوید: «برای خارج شدن از شرایط رکود پول نیاز است؛ پول در اقتصاد همانند خون در رگ است و جریان پول در اقتصاد می‌تواند فضای اقتصاد را تازه نگه دارد.» وی معتقد است:« چک به عنوان نماد پول باید در اقتصاد جریان داشته باشد؛ چک‌ها باید قابل اعتماد باشند و از سوی طرفین معامله مورد پذیرش قرار بگیرند». به باور محمدامین قانعی راد، رشد چک های برگشتی هم علت و هم معلول شرایط اقتصادی است. وی در همین رابطه به فرارو گفت: «من به عنوان کنشگر اقتصادی مقصر نیستم چرا که سیکل روان نیست؛ وقتی چک وصول نمی‌شود در نهایت منبع مالی که قرار بود بدست فرد برسد تامین نمی‌شود و به تبع آن چرخه پول دچار خدشه می‌شود».